НЭН ЭРТНИЙ ТИВҮҮДИЙН ГЕОЛОГИЙН ТУХАЙ ТОДОРХОЙЛОЛТ

НЭН ЭРТНИЙ ТИВҮҮД

• Континентүүдийн хөдөлгөөн: Континентүүд нүүдэллэж, мөргөлдөн үүсэж, жижиг тогтолцоог бүрдүүлдэг.

  • Судалгааны чухал ач холбогдол: Континентүүдийн хөдөлгөөн нь дэлхий судлалын үндсэн ойлголтуудын нэг бөгөөд энэ нь газрын гадаргын өөрчлөлт, газар хөдлөлт, байгалийн гамшгийг ойлгоход чухал үүрэгтэй.

• Эхний континентууд: Дэлхийн тухай анхны мэдээллүүдийн нэг нь 3.6 тэрбум жилийн настай Капвалийн Кратон, Африкийн Капвада, Австралийн Пилбарас хавцалтай холбоотой.

  • Түүхэн дурсгал: Хагас тэрбум жилийн настай Капвалийн Кратон бол тусгай судалгааны объект бөгөөд эгэл биетүүдийн түүхийг судлахаар эрдэмтэд их хэмжээгээр анхаардаг.

• Суперконтинентууд: 1.8-1.5 тэрбум жилийн өмнө Нуна, Гондвана зэрэг суперконтинентууд үүсжээ.

  • Дүгнэлт: Суперконтинентуудын судалгаа нь дэлхийн геологийн түүх, континентуудын ахиц дэвшлийг ойлгоход тусалдаг.

• Палеомагнетизм: Континентуудын байр зүйг тодорхойлоход палеомагнетизмын арга хэрэгтэй.

  • Арга зүй: Палеомагнетизм нь газар доорх чулуулгийн соронзон орон бий болох, анхаарал татам мөчлөгт орж буй эх үүсвэрүүдийн судалгаагаар континентуудын байрзүйг тогтооход хэрэглэгдэнэ.

• Монгол: Монгол улс нь метакампилийн неароконзайчид, 2 тэрбум 650 сая жилийн настай чулуулгаас бүрдсэн.

  • Судалгааны зорилго: Монголын геологийн бүтцийн өвөрмөц байдал нь судлаачдад энэ бүс нутгийн геологи, байгаль орчны түүхийг төвөггүй судлахад тусалдаг.

Мезозойн Эрин (Триас)

1. Мезозойн эрин (252-66 сая жил)

• Энэхүү эрин үе: Мезозойн эрин нь дэлхийн түүхийн хамгийн чухал үе шатнуудын нэг бөгөөд энэ үеийн хиртэлт, амьдралын төрөл зүйлийн өөрчлөлтүүдийн талаар ихэнх судалгаа хийгддэг.
• Түүхэн ач холбогдол: Мезозойн эрин хашаар хэмээн нэрлэгддэг бөгөөд энэ нь амьдралын ихэнх төрөл зүйлийг бий болгосон.

2. Триас (252-201 сая жил)

• Триасын талаарх мэдээлэл:
  • Триасын үе нь анхны том биетүүдийн хоорондох харилцан үйлчлэл эхэлж, амьдралын шинэ төрөл зүйлийн үүсэл бий болсон.
• Геологийн хувьд: Триасын үед шинжилгээ авахад зориулагдсан органик нөөц, геологийн бүтэцтэй холбоотой шинэ мэдлэг олдоно.

3. Түүхэн үеийн талаар

• Түүхийн мэдлэг: Триасын үеийг судлахад биетүүдийн хөгжлийн эволюцийн түүх, эрдсийн нөөцийн агуулга ихтэй бөгөөд энэ нь геологи, биологийн судалгааны үндэс суурь болов.

4. Лавлах материал

• Эргэн сануулах: Мезозойн үе нь доторх объектуудын зураас, амьдралын маш олон төрөл зүйлийн үүсэл, үйл явцын талаар ойлголт авчирна.

Extended readings:

КАЙНОЗОЙ ЭРИН

• Кайнозой эрин
  Кайнозой эрин нь дэлхийн paleоgеnеsis буюу амьдралын үүсэл, хуралагын мөчлөгийг тодорхойлдог.

• Палеогенesis-23 Сад Жишиг

  • Палеогенesis-23 нь дөрвөн гол бүлэгээс бүрддэг.
    • Эдгээр бүлгүүд:
      • Эдгээр бүлгүүд амьдралын мөчлөгт тулгуурлан хөгжиж, уламжлал, экосистемийн динамик хэлбэрийн талаар мэдээлэл өгдөг.
      • Нэг бүлэг нь мөхсөн зүйлсийг, нөгөө бүлэг нь шинэ зүйлсийг тодорхойлж байна.

• Негот 23:2-5 Сад Жишиг
  Негот 23:2-5 нь палеонтологийн зарим эмгэг болон нөлөөллүүдийг тусгасан.

  • Энэ нь амьдралын орчны өөрчлөлт болон түүний үр дагавар зэрэг олон талт мэдээллийг агуулж байна.

• Дүгнэлт
  Кайнозой эрин хувьслын үйл явц, экосистемийн хөгжилд чухал үүрэгтэй бөгөөд энэ нь дэлхийн биологийн түүхэнд онцгой байр суурь эзэлдэг.

Геохронологийн хүснэгт

Тайлбар

Энэхүү геохронологийн хүснэгт нь галт уулын салбарт, зүй тогтлоор бүрдүүлсэн цаг хугацааны хүрээг, геологийн үеийг болон түүний өнгөн талын бүтэц, нөхцөл байдлыг тодорхойлоход ашиглагддаг.

Хүснэгтийн мэдээлэл

• Палеозойн: Энд амьдрал анх ихсэж, олон төрлийн төрөл зүйлс бий болсон. Нийт болон анхны мялзан, загас, амьтан, усны ургамлын эхлэл.
• Месозойн: Ингэж динозавр үеийнхэн төрж, газар зүйн тохиргоо нь ихээхэн өөрчлөгдсөн.
• Кайнозойн: Хүн төрөлхтөн хөгжиж, зөв зохистой амьдралын хэв шинжийг бий болгож байна.

Сайжруулах саналууд

• Цаг хугацааны шугамын дэлгэрэнгүй судалгаа, аналийг хүснэгтэд нэмнэ.
• Геологийн урьд өмнө байдалтай холбоотой тэмдэглэлүүдийг оруулж, тухайн үехонд ямар өөрчлөлтүүд гарч байсан болохыг дэлгэрэнгүй авч үзэх.

Энэхүү хүснэгт нь геологийн талаархи ойлголтыг гүнзгийрүүлэх, өөрийн хуралд явуулах судалгааны өмнө бэлдэхэд тусална.

Extended readings:

Пермийн Галав /Permian Era Notes/

• Пермийн Галав:

  • Энэ нь 298-252 сая жилд үргэлжилсэн загас, амьтдын хувьсалд чухал үетэй холбоотой.
  • Пермийн галав нь одоогийн төлөв байдлыг хамгийн ихээр өөрчилж, хойд болон өмнөд мөрөн дээр үйл явдлууд болсон.

• Амьдралын уламжлал:

  • Өглөө үеэс шиврэг, холтос, моллюск, цараа зэрэг хөхтөн амьтад нь тэнгисийн дунд өргөн тархаагүй.
  • Моллюскийн бүлэг анхдагч идэх шувуудтай зэрэгцэн, их биеийн дор мөөгөнцрийн бүлэг бие даасан.

• Протэинопсидууд:

  • Эдгээр нь хамгийн түрүүнд боловч амралт болон тусгаарлах үед эгшиглэн хэвийн явж байсан.
  • Сарнайн өмнөх үе нь الليгорогын нөхцөл байдлыг дуурсгаж, эрдэнэ шишний хувьд маш сайжирсан.

• Уур амьсгалын өөрчлөлт:

  • Пермийн эцсээр, уур амьсгалын хуучин хурд 95% нь устаж, амьтдын төрөл бүрийн тоог багасгасан.
  • Энэ нь исгэх үндэсний алдартай бүлэг боллоо.

• Фотосинтез:

  • Ургамлын бүлэгт компонентийн йөрж, уур амьсгалын нөхцөлд амьдрах боломж нь үгийн төрөл бүрийн ургамал.
  • Тэжээлт ургамал болон бусад төрөл зүйлүүд өнөөгийн амьдралын уламжлалыг хадгалах чухал.

График

• Диметродон:
  • Сонирхолтой амьтан бөгөөд хөхтөн амьтдын төрлийн хэсэг.
  • Энэ цаг үед амьдраад, 250 сая жилийн өмнөх амьдралын хүснэгтийн чухал үзүүлэлт.

Эдгээр нотосололт нь Пермийн галавын талаар илүү гүнзгий ойлголт өгөх боломжийг олгоход чиглэгдсэн.